Sinir Sistemi » Psikoanaleptikler » Antidepresanlar » Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörleri » Essitalopram
Formülü:
Her bir film tablet, 10 mg essitalopram’a eşdeğer essitalopram oksalat ve boyar madde olarak titanyum dioksit (E171) içerir.
Farmakolojik özellikleri:
Essitalopram, bisiklik fitalan türevi olan rasemik sitalopramın saf S enantiyomeridir.
Farmakodinamik özellikler:Essitalopram, oral yoldan uygulanan bir seçici serotonin (5-HT) geri-alım inhibitörüdür (SSRI). Merkezi sinir sisteminde 5-HT geri-alımının inhibisyonu yoluyla serotonerjik etkinliği artırarak etki gösterdiği düşünülmektedir. Essitalopramın nöronlarda noradrenalin ve dopamin geri-alımı üzerinde minimal etkili olması, oldukça seçici bir serotonin geri-alım inhibitörü olduğunu göstermektedir. Essitalopram, 5-HT geri-alım inhibisyonu ve 5-HT nöron ateşleme hızı inhibisyonu açısından R-enantiyomerine göre en az 100 kat daha etkilidir. Essitalopramın, serotonerjik (5-HT1-7), dopaminerjik (D1-5), α ve ß-adrenoseptörler, histaminerjik (H1-3) muskarinerjik (M1-5), benzodiyazepin reseptörlerine afinitesi çok düşüktür veya hiç yoktur. Essitalopram, aralarında Na+ , K+, Cl- ve Ca++ kanallarının da bulunduğu çeşitli iyon kanallarına bağlanmaz veya afinitesi azdır.
Farmakokinetik özellikler:EmilimTek doz veya tekrarlanan dozlarda uygulandığında, essitalopramın farmakokinetiği doğrusaldır ve günde 10-30 mg doz aralığında doz orantılıdır. Çoklu doz uygulamaları sonrasında ortalama t
maks 4 saattir. Essitalopramın emilimi gıdalardan bağımsızdır. Mutlak biyoyararlanımı yaklaşık % 80’dir.
DağılımEssitalopram ve ana metabolitlerinin plazma proteinlerine bağlanma oranı % 80’in altındadır. Dağılım hacmi yaklaşık 12-26 l/kg’dır. Sabit plazma derişimlerine yaklaşık bir haftada ulaşılır.
MetabolizmaPlazmada esas olarak değişmemiş essitalopram olarak bulunur. Karaciğerde, Sdemetilsitalopram (S-DCT) ve S-didemetilsitalopram (S-DDCT) metabolitlerine metabolize olur. Tekrarlanan dozlarda, S-DCT derişimleri essitalopram derişiminin % 28-31’idir ve SDDCT derişimi essitalopram derişiminin % 5’inden düşüktür. Ayrıca, azot’un oksidasyonu ile N-oksit metaboliti ve glukuronid metabolitleri oluşabilir. Essitalopramın demetilasyonunda, esas olarak, sitokrom P450 (CYP) 2C19 rol oynamaktadır; CYP 3A4 ve CYP 2D6’nın katkısı da olasıdır. Essitalopramın 5-HT geri-alımını S-DCT’den 7 ve S-DDCT’den 27 kat daha potent olarak inhibe etmesi, metabolitlerin antidepresan etkinliğe katkısının bulunmadığını düşündürmektedir. Metabolitlerinin reseptörler ve iyon kanalları üzerinde etkisi çok azdır veya bulunmamaktadır.
AtılımEssitalopramın oral klerensi dakikada 600 ml olup, yarılanma ömrü yaklaşık 30 saattir. Ana metabolitlerinin yarılanma ömürleri daha uzundur. Essitalopram ve ana metabolitleri esas olarak metabolitleri şeklinde idrarla atılır.
Yaşlılarda farmakokinetik65 yaş üstündeki kişilerde, eğri altı alan (EAA) ve t
½ yaklaşık % 50 artarken, t
maks değişmez (‘Kullanım şekli ve dozu’ bölümüne bakınız).
Karaciğer bozukluğunda farmakokinetikKaraciğer işlevleri azalmış hastalarda essitalopram farmakokinetiği araştırılmamıştır. Bu hasta grubunda, sitalopram klerensi % 37 azalır ve yarılanma ömrü iki kat uzar. Sitalopram enantiyomerleri ayrı ayrı araştırılmadığından, bu hastalarda dikkatli olunmalıdır (‘Kullanım şekli ve dozu’ bölümüne bakınız).
Böbrek bozukluğunda farmakokinetikBöbrek işlevleri hafif ve orta derecede azalmış kişilerde, sitalopram klerensi % 17 azalır; bu hastalarda doz ayarlaması gerekmez. Böbrek işlevleri ileri derecede bozulmuş (kreatinin klerensi < 20 ml/dakika) kişilerde essitalopram farmakokinetiğine ilişkin veri bulunmamaktadır (‘Kullanım şekli ve dozu’ bölümüne bakınız).
Endikasyonları:
Majör depresif durumlar, agorafobili veya agorafobisiz panik bozukluğu, sosyal bunaltı bozukluğu ve yaygın bunaltı bozukluğu
tedavisinde endikedir.
Kontrendikasyonları:
Bileşiminde bulunan maddelerden herhangi birine veya essitalopram’a karşı aşırı duyarlılığı bulunan kişilerde ve non-selektif geri dönüşümsüz mono-amin oksidaz inhibitörleriyle (MAOI) birlikte kullanılması kontrendikedir.
Uyarılar/Önlemler:
Aşağıdaki “Uyarı ve Önlemler”, SSRI terapötik sınıfındaki tüm ilaçları kapsar:
Antidepresan ilaçların özellikle çocuk ve gençlerdeki kullanımlarının, intihar, düşünce ya da davranışlarını artırma olasılığı bulunmaktadır. Bu nedenle özellikle tedavinin başlangıcı ve ilk aylarında, ilaç dozunun artırılma, azaltılma ya da kesilme dönemlerinde hastanın gösterebileceği huzursuzluk, aşırı hareketlilik gibi beklenmedik davranış değişiklikleri ya da intihar olasılığı gibi nedenlerle hastanın gerek ailesi gerekse tedavi edicilerle yakınen izlenmesi gereklidir.
Çocuklarda olduğu gibi yetişkinlerde de antidepresan ilaçların kullanımı gerektiğinde özellikle ilk 5 ay ve doz değiştirme durumlarında daha fazla olmak üzere, hastaların intihar, düşünce ve davranışlarında artış olasılığı yönünden uyarılması ve yakın takibi gereklidir.
Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI) ile serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) ilaçları birlikte kullanan hastalarda; hipertermi, rijidite, miyoklonus, hayati bulguların olası dalgalanmasıyla seyreden otonomik instabilite ile deliryum veya komaya ilerleyen ajitasyonu içeren mental durum değişiklikleri gibi ciddi ve bazen fatal olabilen reaksiyonlar bildirilmiştir. Bu reaksiyonlar, kısa bir süre önce SSRI tedavisini bırakmış ve MAOI tedavisine başlamış hastalarda da bildirilmiştir. Bazı vakalar nöroleptik malign sendroma benzer belirtiler göstermiştir. Ayrıca; SSRI’lar ve MAOI’lerinin birlikte kullanımının kan basıncını yükseltebileceği ve eksitasyonu uyarabileceği konusunda hayvan çalışmalarına ait veriler bulunmaktadır. Bu nedenle; essitalopramın bir MAOI ile birlikte veya MAOI ile tedaviyi bıraktıktan sonraki 14 gün içinde kullanılmaması önerilmelidir. Benzer olarak, essitalopram tedavisini bıraktıktan sonra bir MAOI ile tedaviye başlamak için en az 14 gün süre geçmelidir.
Paradoks anksiyete – Panik bozukluğu olan bazı hastalarda, antidepresan tedavinin başlangıcında, anksiyete semptomlarında artış gözlenebilir.Bu paradoks reaksiyon, çoğunlukla tedaviye başlanmasından itibaren 2 hafta içinde kaybolur. Olası paradoks anksiyojenik etkileri azaltmak için, tedaviye düşük dozla başlanması önerilir.
Nöbetler – Nöbet gözlenen bütün hastalarda ilaç kullanımı sonlandırılmalıdır. Stabil olmayan epileptik hastalara SSRI verilmemeli ve epilepsisi kontrol altında olan hastalar ise dikkatle izlenmelidir. Nöbet sıklığında artış görülürse, SSRI kullanımı sonlandırılmalıdır.
Mani – Öyküsünde mani/hipomani olan hastalarda, SSRI’lar dikkatle kullanılmalıdır. Hasta manik faza girerse, SSRI kullanımı sonlandırılmalıdır.
Diyabet – Diyabetli hastalarda, SSRI tedavisi, kan şekeri düzeylerini değiştirebilir. İnsülin ve/veya oral hipoglisemik ilacın dozunun yeniden ayarlanması gerekebilir.
Hiponatremi – Nadiren, muhtemelen yetersiz antidiüretik hormon (ADH) salgısı nedeniyle, SSRI kullanımı ile hiponatremi oluştuğu ve tedavinin sonlandırılması ile hiponatreminin düzeldiği bildirilmiştir. Yaşlı hastalar, sirozu olanlar veya hiponatremi oluşturduğu bilinen ilaçlar ile tedavi edilen hastalar gibi risk altında olanlarda, dikkatle kullanılmalıdır.
Kanama – SSRI’lar ile tedavi sırasında, ekimoz, purpura gibi yüzeyel kanama bozuklukları bildirilmiştir. Özellikle oral antikoagülanlar, trombosit işlevlerini etkilediği bilinen (atipik antipsikotikler ve fenotiyazin, trisiklik antidepresanların çoğu, asetil salisilik asit ve nonsteroid anti-enflamatuvar ilaçlar gibi) bazı ilaçlarla birlikte SSRI kullanılması veya kanama eğilimi olan hastalar tarafından kullanılması konusunda dikkatli olunmalıdır.
EKT (elektrokonvülsif tedavi) – SSRI’lar ile EKT’nin birlikte uygulanmasına ilişkin yayınlanmış klinik deneyim sınırlı olduğundan, dikkatli olunması önerilir.
Serotonin sendromu - Sumatriptan veya diğer triptanlar, tramadol ve triptofan gibi serotonerjik etkili ilaçlarla birlikte essitalopram kullanımında dikkatli olunmalıdır. SSRI’larla birlikte serotonerjik ilaç kullanan hastalarda, serotonin sendromu ender olarak bildirilmiştir. Ajitasyon, tremor, miyokloni ve hipertermi gibi semptomların birlikte gözlenmesi, bu durumun geliştiğini gösterebilir. Böyle durumlarda, SSRI ve serotonerjik ilaç kullanımı derhal sonlandırılmalı ve semptomatik tedavi başlatılmalıdır.
Çekilme reaksiyonları – Olası çekilme reaksiyonlarının görülmesini önlemek amacıyla, essitalopram tedavisine 1 ila 2 haftalık süre içinde yavaş yavaş doz azaltılarak son verilmelidir. (“Kullanım şekli ve dozu” bölümüne bakınız).
Çocuklarda ve ergenlerde kullanım18 yaş altı grupta güvenilirliği ve etkinliği saptanmadığından kullanımı önerilmez. Hamilelik ve emzirme döneminde kullanım Gebelik kategorisi “C” dir. Essitalopram’ın, insanlardaki gebelik ve emzirme dönemlerindeki kullanıma ilişkin güvenilirlik bilgileri yoktur. Bu nedenle, kesinlikle gerekli ise ve ancak risk/yarar durumu dikkatle değerlendirildikten sonra hamilelerde kullanılmalıdır. Essitalopramın anne sütüne geçmesi beklenir. Emziren kadınlara essitalopram uygulanmamalı veya emzirme sonlandırılmalıdır.
Araç ve makine kullanımı üzerine etkileriEssitalopram entellektüel işlevleri ve psikomotor performansı etkilemese de, psiko-aktif ilaçlar karar mekanizmasını veya yetenekleri bozabilir. Hastalar, araç ve makine kullanım yeteneklerinin potansiyel olarak etkilenebileceği konusunda uyarılmalıdır.
Yan etkiler/Advers etkiler:
Tedavinin ilk 1 ila 2 haftalık bölümünde daha sık karşılaşılan advers etkiler genellikle tedavinin devam eden dönemlerinde şiddet ve sıklık açısından azalma gösterir. SSRI gibi antidepresanlar ile uzun süreli tedaviden sonra çekilme reaksiyonları meydana gelebilir. Tedavinin sonlandırılmasıyla ortaya çıkan çekilme reaksiyonları, SSRI gibi antidepresanların bağımlılık yaptığını göstermez.
Essitalopram ile uygulanan çift-kör, plasebo kontrollü çalışmalarda, plaseboya oranla daha sık gözlenen advers etkiler şunlardır:
Çok sık (% 10’dan fazla)
Gastro-intestinal sistem: Bulantı
Sık (%10’dan az, % 1’den fazla)
Metabolizma: İştah azalması.
Psikiyatri: Libido azalması, kadında anorgazmi.
Sinir sistemi: İnsomni, somnolans, baş dönmesi
Solunum sistemi: Sinüzit, esneme.
Gastro-intestinal sistem: Diyare, konstipasyon.
Cilt: Terleme artışı.
Genito-üriner sistem: Ejakülasyon bozukluğu, empotens.
Genel: Yorgunluk, pireksi.
Nadir gözlenenler (%1’den az, ‰ 1’den fazla)
Sinir sistemi: Tat alma ve uyku bozukluğu
Sınıf olarak, SSRI’larla ortaya çıkan advers etkiler şunlardır:
Kardiyovasküler: Postural hipotansiyon
Metabolizma ve beslenme: Hiponatremi, yetersiz ADH salınımı
Göz: Görme bozukluğu
Gastro-intestinal: Bulantı, kusma, ağız kuruluğu, diyare, anoreksi
Hepato-biliyer: Karaciğer işlev testlerinde bozukluk
Kas-iskelet: Artralji, miyalji
Nörolojik: Nöbetler, tremor, hareket bozukluğu, serotonin sendromu
Psikiyatrik: Halüsinasyonlar, mani, konfüzyon, ajitasyon, anksiyete, depersonalizasyon, panik ataklar, sinirlilik
Üriner: İdrar retansiyonu
Genital: Galaktore, (empotens, ejakülasyon bozukluğu, anorgazmi gibi) cinsel işlev bozuklukları
Cilt: Döküntü, ekimoz, kaşıntı, anjiyo-ödem, terleme
Genel: İnsomni, baş dönmesi, yorgunluk, sersemlik hali, anafilaktik reaksiyonlar.
İlaç etkileşimleri:
Farmakodinamik Etkileşimler:Kontrendike kombinasyonlar:Non-selektif MAO inhibitörleri (MAOI): Essitalopramın non-selektif MAOI’leri ile birlikte kullanımı kontrendikedir.
Önerilmeyen kombinasyonlar:Geri-dönüşümlü, selektif MAO-A inhibitörü (moklobemid): Serotonin sendromu riskinden ötürü, essitalopram’ın bir MAO-A inhibitörü ile birlikte kullanımı önerilmez. Eğer bu kombinasyon gerekli ise, önerilen en küçük dozla başlanmalı ve hasta yakından izlenmelidir.
Kullanımı önlem gerektiren kombinasyonlar:Selejilin: Serotonin sendromu gelişmesi riskinden ötürü, geri-dönüşümsüz MAO-B inhibitörü olan selejilin ile birlikte kullanımında dikkatli olunmalıdır. 10 mg/gün’e kadar olan selejilin ile birlikte sitalopram, güvenle kullanılmıştır.
Serotonerjik ilaçlar: Serotonerjik ilaçlarla (örneğin tramadol, sumatriptan ve diğer triptanlar) birlikte kullanımı, serotonin sendromuna yol açabilir.
Nöbet eşiğini düşüren ilaçlar: SSRI’lar, nöbet eşiğini düşürebilir. Nöbet eşiğini düşürebilen diğer ilaçlarla birlikte kullanırken dikkatli olunmalıdır.
Lityum, triptofan: SSRI ile lityum veya triptofan ile birlikte kullanıldığında, etkilerin arttığı yönünde raporlar bulunduğundan, birlikte kullanılırken dikkatli olunmalıdır.
Hypericum perforatum (St. John’s Wort): SSRI’ların, Hypericum perforatum içeren bitkisel ürünlerle birlikte kullanımı, advers reaksiyonların oluşumunda artışa yol açabilir.
Oral antikoagülanlar: Essitalopram ile oral antikoagülanlar birlikte verildiğinde, antikoagülan etkide değişiklik görülebilir. Oral antikoagülan kullanan hastalarda essitalopram tedavisine başlanırken veya essitalopram tedavisi sonlandırılırken pıhtılaşma ölçütlerinin dikkatle izlenmesi gerekir.
Alkol: Essitalopram ile alkol arasında, farmakodinamik veya farmakokinetik etkileşim beklenmemektedir. Ancak, diğer psikotrop ilaçlarla olduğu gibi, alkol ile birlikte kullanımı önerilmez.
Hemostazisi etkileyen ilaçlar (NSAID, Aspirin, Varfarin, vb.): Trombositler tarafından salınan serotonin, hemostaziste önemli bir rol oynar. Epidemiyolojik çalışmalar, serotonin geri alımını etkileyen ilaçlar ile üst gastrointestinal sistemde kanama ortaya çıkması arasında ilişki olduğunu ve birlikte bir NSAID veya aspirin kullanımının da kanama riskini artırdığını göstermiştir. Bu nedenle, hastalar bu tür ilaçları essitalopram ile birlikte kullanmamaları konusunda uyarılmalıdır.
Farmakokinetik Etkileşimler:Diğer ilaçların essitalopram farmakokinetiği üzerindeki etkileriEssitalopram genellikle CYP 2C19 ile metabolize olur. CYP 3A4 ve CYP 2D6 da bir dereceye kadar metabolizasyonuna katkıda bulunur. Esas metaboliti olan S-DCT’nin ise kısmen CYP 2D6 tarafından metabolize edildiği düşünülmektedir. CYP 2C19’u inhibe eden ilaçlarla birlikte kullanımı, essitalopram’ın plazma derişiminin artması ile sonuçlanır. Bu tip ilaçlarla (ör. omeprazol) birlikte kullanımda dikkatli olunması önerilmektedir. Essitalopram dozunun azaltılması gerekebilir. Sitalopramın, orta dereceli bir genel enzim inhibitörü olan simetidin ile birlikte kullanımı, sitalopram plazma derişiminin % 45’den fazla artmasına neden olur. Essitalopram derişiminin ne ölçüde arttığı bilinmemektedir. Bu nedenle, yüksek dozda simetidin ile birlikte yüksek doz essitalopram kullanımında dikkatli olunması gerekir.
Essitalopramın diğer ilaçların farmakokinetiği üzerine etkileriEssitalopram CYP 2D6 enzimini orta derecede inhibe eder. Bu enzimle metabolize olan, dar terapötik indekse sahip (flekainid, propafenon ve kalp yetmezliğinde kullanılan metoprolol gibi) veya çoğunlukla CYP 2D6 tarafından metabolize olan (desipramin, klomipramin, nortriptilin gibi antidepresanlar veya risperidon, tiyoridazin ve haloperidol gibi antipsikotikler gibi) merkezi sinir sistemi ilaçlarıyla birlikte kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Doz ayarlaması yapılması gerekebilir.
Desipramin veya metoprolol ile birlikte kullanımı, bu her iki CYP 2D6 substratının plazma düzeyini iki katına çıkarmıştır.
Yapılan
in vitro çalışmalarda, essitalopram’ın CYP 2C19’un zayıf inhibisyonuna neden olduğu gösterilmiştir. CYP 2C19 ile metabolize olan ilaçlarla birlikte kullanılırken özenli olunmalıdır.
Digoksin: Essitalopramın digoksin ile birlikte kullanımı, digoksinin farmakokinetiğini değiştirmemiştir.
Kullanım şekli ve dozu:
Essitalopram, günde tek doz olarak, besinlerle birlikte veya öğün aralarında kullanılabilir. 20 mg’ın üzerindeki günlük dozlara ilişkin güvenilirlik kanıtlanmamıştır.
Majör depresyon tedavisi:Günde bir kez 10 mg olarak alınır. Hastanın yanıtına bağlı olarak, doz günde maksimum 20 mg’a çıkabilir. Antidepresan yanıt için genelde 2-4 hafta gerekir. Alınacak yanıtın konsolidasyonu için en az 6 aylık tedavi süresi gerekmektedir.
Agorafobili ve agorafobisiz panik bozukluğu tedavisi:Günlük 10 mg’lık doza geçilmeden önce, ilk hafta günde 5 mg’lık başlangıç dozu uygulanmalıdır. Doz, daha sonra, hasta yanıtına bağlı olarak, günde 20 mg’a çıkarılabilir. Maksimum etki, yaklaşık 3 ay sonra alınır. Tedavi birkaç ay sürer.
Sosyal bunaltı bozukluğu tedavisi Günde bir kez 10 mg olarak alınır. Hastanın bireysel yanıtına göre, doz günde maksimum 20 mg’a çıkılabilir.
Yaygın bunaltı bozukluğuGünde bir kez 10 mg olarak kullanılır. Hastanın bireysel yanıtına göre, doz günde maksimum 20 mg’a çıkılabilir.
Yaşlı hastalar (65 yaş üstü):Başlangıç tedavisinde, önerilen dozun yarısı ve devamında da daha düşük maksimum doz uygulanmalıdır.
Çocuklar ve ergenler(<18): Bu yaş grubunda güvenilirliği ve etkinliği araştırılmadığından kullanımı önerilmez.
Böbrek işlevleri azalmış hastalar: Hafif ve orta dereceli böbrek bozukluğu bulunan hastalarda doz ayarlaması gerekmez. Ciddi böbrek yetmezliği olan (kreatinin klerensi<20 ml/dakika) hastalarda dikkatli olunmalıdır.
Karaciğer işlevleri azalmış hastalar: İlk iki hafta için başlangıç dozu olarak 5 mg uygulanması önerilir. Hastanın yanıtına bağlı olarak doz 10 mg’a yükseltilebilir.
CYP 2C19 zayıf metabolize edici hastalar: CYP 2C19’un zayıf metabolize edici özellikte olduğu hastalarda tedavinin ilk 2 haftalık bölümünde başlangıç dozu olarak 5 mg kullanılması önerilir. Bireysel yanıta bağlı olarak doz 10 mg’a yükseltilebilir.
Tedaviye son verilmesi:Olası çekilme reaksiyonlarını önlemek için, essitalopram tedavisine, doz 1 ila 2 haftalık süre içerisinde yavaş yavaş azaltılarak, son verilmelidir.
DOZ AŞIMI VE TEDAVİSİEssitalopramın doz aşımına ilişkin klinik veri kısıtlıdır. Bununla birlikte, 190 mg dozda alınan essitalopram’ın ciddi belirtilere neden olmadığı bildirilmiştir.
Belirtiler:Aşırı dozda (600 mg’dan fazla) sitalopram alınmasına bağlı olarak baş dönmesi, tremor, ajitasyon, somnolans, bilinç kaybı, nöbetler, taşikardi, EKG’de ST-T değişiklikleri, QRS kompleksinin genişlemesi, QT aralığında uzama, aritmi, solunum depresyonu, kusma, rabdomiyoliz, metabolik asidoz, hipokalemi gibi belirtiler gözlenebilir. Essitalopramın aşırı dozda alınması sonucunda da benzer belirtilerle karşılaşılması beklenir.
Tedavi:Spesifik bir antidot mevcut değildir. Solunum yolu açık tutulmalı ve yeterli oksijen verilerek solunum işlevlerini yerine getirmesi sağlanmalıdır. Oral alımdan sonra olası en kısa zaman içerisinde mide lavajı yapılmalıdır. Genel semptomatik destek tedavisinin uygulandığı süre boyunca kardiyak ve yaşamsal belirtiler yakından izlenmelidir.
Atc Kodu:
N06AB10
Üretici Firma:
Zentiva Sağlık Ürünleri Sanayi ve Tic. A.Ş
Telefon: (0212) 350 80 00
Email: [email protected]